Բերանի տհաճ հոտը կամ տհաճ հոտով շնչառությունը, որը նաև կոչվում է հալիտոզ։ Կախված առաջացման աղբյուրից կամ պատճառից՝ բերանի տհաճ հոտը կարող է ստանալ տարբեր դրսևորումներ: Որոշ մարդիկ կարող են չափից դուրս անհանգստանալ իրենց «վատ» շնչառությամբ, նույնիսկ եթե ունեն չնչին կամ աննշան բերանի տհաճ հոտ, մինչդեռ մյուսների շնչառությունը լինի խիստ տհաճ, սակայն չիմանան այդ մասին: Իրականում դժվար է հասկանալ, թե ինչ չափով է տհաճ սեփական շնչառության հոտը, և նման դեպքերում օգտակար կարող է լինել մոտիկ ընկերոջ կամ հարազատի գնահատականը:
Եթե ունեք տհաճ հոտով շնչառություն, վերանայեք բերանի խոռոչի հիգիենայի սովորույթները: Փորձեք որոշակիորեն փոփոխել ապրելակերպը, օրինակ՝ սնունդ ընդունելուց հետո խոզանակով մաքրեք ատամները և լեզուն, օգտագործեք ատամնաթել և ընդունեք մեծ քանակով ջուր:
Եթե նման միջոցառումներից հետո վատ հոտով շնչառությունը պահպանվում է, այցելեք ատամնաբույժին: Եթե վերջինս կասկածի, որ բերանի տհաճ հոտի պատճառն ավելի լուրջ առողջական խնդիր է, խորհուրդ կտա այցելել բժշկին, ով կօգնի պարզել պատճառը:
Բերանի տհաճ հոտի դեպքերի մեծ մասը սկսվում է հենց բերանի խոռոչում, և կան բազմաթիվ հնարավոր պատճառներ:
- Սնունդ. ատամներում կամ դրանց արանքում առկա սննդային մնացորդների քայքայումը բարձրացնում է բակտերիաների քանակը և առաջացնում անդուր հոտ: Որոշ սննդամթերքներ, օրինակ՝ սոխը և սխտորը, նույնպես առաջացնում են տհաճ շնչառություն: Նույնիսկ այս սննդամթերքների մարսվելուց հետո տհաճ հոտով նյութերն արյան շրջանառությամբ հասնում են թոքեր և օրգանիզմից հեռանում արտաշնչվող օդով:
- Ծխախոտային արտադրանքներ. ծխելն ինքն առաջացնում է ոչ հաճելի շնչառություն կամ բերանի դառը հոտ: Ավելին, ծխողների մոտ մեծանում է լնդային հիվանդության հավանականությունը, որը բերանի տհաճ հոտի այլ պատճառ է:
- Ատամների վատ հիգիենա. եթե ամեն օր չեք մաքրում ձեր ատամները, սննդի մասնիկները մնում և քայքայվում են բերանի խոռոչում՝ առաջացնելով տհաճ հոտ: Ժամանակի ընթացքում ատամների մակերևույթին ձևավորվում է բակտերիաների պինդ փառ, որը խոզանակով չմաքրելիս էլ ավելի է կարծրանում՝ առաջացնելով ատամնաքարեր: Դրանք կարող է գրգռել լնդերը և ի վերջո հանգեցնել պերիօդոնտիտի: Լեզուն նույնպես կարող է մակերևույթին պահել տհաճ հոտ առաջացնող բակտերիաներ: Կանոնավոր չմաքրվող կամ ոչ պատշաճ հարմարեցված պրոթեզներն իրենց հերթին կարող են նպաստել տհաճ հոտ առաջացնող բակտերիաների և սննդի մնացորդների կուտակմանը:
- Չոր բերան. թուքն օգնում է բերանի խոռոչի մաքրմանը՝ հեռացնելով տհաճ հոտ առաջացնող մանր մասնիկները: Չոր բերան կամ քսերոստոմիա կոչվող հիվանդությունը, որը բերում է թքարտադրության կտրուկ կրճատման, կարող է նպաստել բերանի տհաճ հոտի զարգացմանը: Իրականում բերանը չորանում է նաև քնի ընթացքում՝ բերելով «առավոտյան շնչառության», որն ավելի է սաստկանում, երբ քնում եք բաց բերանով: Քրոնիկ բերանի չորությունը կարող է պատճառվել թքագեղձերի խնդիրներից և որոշ հիվանդություններից:
- Դեղամիջոցներ. որոշ դեղամիջոցներ կարող են անուղղակիորեն առաջացնել տհաճ հոտով շնչառություն, օրինակ՝ նպաստելով բերանի լորձաթաղանթի չորությանը: Այլ դեղամիջոցներ, քայքայվելով օրգանիզմում, կարող են առաջացնել քիմիական նյութեր, որոնք օրգանիզմից հեռանում են շնչառությամբ՝ այն դարձնելով տհաճ հոտով:
- Բերանի խոռոչի վարակներ. տհաճ հոտով շնչառության պատճառ կարող են դառնալ բերանի խոռոչի հետվիրահատական վերքերը, ատամի քայքայումը, լնդային հիվանդությունը կամ բերանի խոռոչի խոցերը:
- Բերանի, քթի խոռոչների և ըմպանի այլ հիվանդություններ. երբեմն տհաճ հոտով շնչառության պատճառ կարող են դառնալ նշագեղձերում առկա փոքր քարերը, քթի խոռոչի, հարքթային ծոցերի կամ ըմպանի քրոնիկ բորբոքումը:
- Այլ պատճառներ. տարբեր հիվանդություններ, ինչպիսին են որոշ քաղցկեղները և առողջական վիճակներ, ինչպիսին են մետաբոլիկ խանգարումները, կարող են առաջացնել տարաբնույթ բերանի տհաճ հոտ՝ կախված արտադրվող քիմիական նյութից: Ստամոքսաթթվի քրոնիկ ռեֆլյուքսը (գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն) նույնպես կարող է կապված լինել վատ շնչառության հետ: Մանկահասակ երեխայի մոտ տհաճ շնչառությունը կարող է պատճառվել օտար մարմնով, օրինակ՝ քթուղիներում հայտնված սննդի մասնիկով:
Բերանի տհաճ հոտը կրճատելու կամ կանխարգելելու համար փորձեք հետևյալ պարզ միջոցառումները:
- Սնվելուց հետո խոզանակով մաքրե՛ք ատամները. աշխատավայրում պահեք ատամի խոզանակ, որ օգտագործեք ընդմիջմանը սնունդ ընդունելուց հետո: Օրական առնվազն երկու անգամ, հատկապես՝ ճաշելուց հետո խոզանակով մաքրեք ատամները ֆտոր պարունակող մածուկով: Հակաբակտերիալ ազդեցությամբ ատամի մածուկները կարող են օգնել տհաճ հոտով շնչառության կրճատմանը:
- Օրական առնվազն մեկ անգամ ատամնաթելով մաքրեք ատամնաճեղքերը. սա օգնում է սննդի մնացուկների և ատամնափառի հեռացմանը, ուստի՝ կրճատում տհաճ հոտը:
- Խոզանակով մաքրե՛ք նաև լեզուն. լեզուն հանդիսանում է բակտերիաների կենսագործունեության վայր, ուստի լեզվի մաքրումը խոզանակով կարող է օգնել տհաճ հոտի մեղմացմանը: Եթե լեզվի վրա առկա է փառ, որը վկայում է բակտերիաների գերաճի մասին (օրինակ, ծխողների մոտ կամ բերանի լորձաթաղանթի չորության պայմաններում), կարող է օգնել հատուկ գործիքով լեզվի նուրբ քերումը:
- Մաքրե՛ք ատամնապրոթեզները. եթե կրում եք պրոթեզներ, օրական առնվազն մեկ անգամ լավ լվացեք դրանք:
- Խուսափե՛ք բերանի չորությունից. բերանի խոռոչը մշտապես խոնավ պահելու համար խուսափեք ծխախոտի օգտագործումից և խմեք առատ հեղուկներ, սակայն ոչ՝ սուրճ, ըմպելիքներ կամ ալկոհոլ, որոնք կարող են էլ ավելի չորացնել բերանն ու լեզուն: Փորձեք շաքար չպարունակող մաստակ, որը խթանում է թքարտադրությունը: Քրոնիկ բերանի չորության դեպքում բժիշկը կարող է նշանակել արհեստական թքի պատրաստուկներ կամ թքարտադրությունը խթանող այլ միջոցներ:
- Հարմարեցրե՛ք սննադակարգը. խուսափեք սոխ կամ սխտոր պարունակող սննդամթերքներից, որոնք իրենք կարող են դառնալ տհաճ հոտով շնչառության պատճառ: Նույն կերպ, քաղցրահամ սննդամթերքների չարաշահումը նույնպես կապված է տհաճ հոտի հարուցման հետ:
- Պարբերաբար փոխե՛ք ատամի խոզանակը. 3-5 ամիսը մեկ գնեք նոր ատամի խոզանակ և ընտրեք փափուկ տեսակներ:
- Պարբերաբար այցելե՛ք ատամնաբույժին և ստուգե՛ք բերանի խոռոչի առողջությունը. նույնիսկ եթե որևէ խնդիր չունեք, տարեկան առնվազն 2 անգամ այցելեք ատամնաբույժին և անցնեք կանխարգելիչ զննում: